Cahit Arf (d. 11 Ekim 1910, Selanik, Osmanlı İmparatorluğu - ö. 26 Aralık
1997, İstanbul, Türkiye), Türk matematikçi, TÜBİTAK Bilim Kolu eski başkanı
1938 yılından beri Cahit ARF cebir, sayılar teorisi, elastisite teorisi,
analiz, geometri ve mühendislik matematiği gibi çok çeşitli alanlarda yaptığı
çalışmalarla matematiğe temel katkılarda bulunmuş, yapısal ve kalıcı sonuçlar
elde etmiştir.
Bütün Türk matematikçilerine dolaylı veya dolaysız bir şekilde esin
kaynağı olmuş, yaptığı uyarılar ve verdiği fikirlerle çevresindeki tüm
matematikçilerin ufuklarını genişletmiş ve çalışmalarını yeni bir bakış
açısıyla yönlendirmelerini sağlamıştır.
Cahit ARF’ ın ilk çalışması, 1939 yılında Almanya’nın ünlü bir matematik
dergisi olan Crelle Journal Dergisi’nde yayınlanmıştır. Cahit ARF çözülebilen
cebirsel denklemlerin bir listesini yapmak amacıyla Göttingen’de ünlü
matematikçi Hasse’nin doktora öğrencisi oldu. Hasse’nin önerisiyle özel haller
problemini çözdü. Cahit ARF bu çalışmasıyla sayılar teorisinde çok özel bir
yeri olan lokal cisimlerde dallanma teorisine çok önemli yapısal bir katkıda
bulunmuştur. Burada bulduğu sonuçlardan bir bölümü dünya matematik
literatüründe “Hasse-Arf Teoremi”olarak geçmektedir.
Bundan sonra uğraştığı problem, matematikte “kuadratik formlar” olarak
bilinen konudadır. Uzayda konisel yüzey denklemleri buna basit bir örnek olarak
gösterilebilir. Bu konudaki temel problem, kuadratik formların bir takım
invaryantlar, yani değişmezler yardımıyla sınıflandırılmasıdır. Bu
sınıflandırma Witt adında ünlü bir Alman matematikçi tarafından karekteristiği
ikiden farklı olan cisimler için 1937 de yapılmıştır. Karekteristik iki olunca
problem çok daha zorlaşıyor ve Witt’in yöntemi uygulanamıyordu. Cahit ARF bu
problemle uğraştı ve karekteristiği iki olan cisimler üzerindeki kuadratik
formları çok iyi bir biçimde sınıflandırdı. Bunların invaryantlarını, yani
değişmezlerini inşa etti. Bu invaryantlar dünya literatüründe “Arf
İnvaryantları” olarak geçmektedir. Bu çalışması 1944 yılında Crelle Dergisi’nde
yayınlandı ve Cahit ARF ‘ı dünyaya tanıttı.
Cahit Arf, matematiği bir meslek dalı olarak değil, bir yaşam tarzı
olarak görmüştür. Öğrencilerine sürekli: "Matematiği ezberlemeyin,
kendiniz yapın ve anlayın." demiştir.
Cahit Arf, "Matematik esas olarak sabır olayıdır. Belleyerek
(ezberleyerek) değil keşfederek anlamak gerekir" demiştir.[kaynak
belirtilmeli
"Matematik de resim, müzik ve heykel gibi bir sanattır" diyerek
matematiğin sanatsal yönünü vurgulamıştır.
Yüksek öğrenimi
Yüksek öğrenimini Fransa'da Ecole Normale Superieure'de 1932'de
tamamladı. Bir süre Galatasaray Lisesi'nde matematik öğretmenliği yaptıktan
sonra İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde doçent adayı olarak çalıştı.
Doktorasını yapmak için Almanya'ya gitti. 1938 yılında Göttingen
Üniversitesi'nde doktorasını bitirdi.
Kariyeri
Türkiye'ye döndüğünde İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde profesör ve
ordinaryus profesörlüğe yükseldi ve 1962 yılına kadar çalıştı. Daha sonra
Robert Kolej'de matematik dersleri vermeye başladı. 1964 yılında Türkiye
Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) bilim kolu başkanı oldu.
Daha sonra gittiği Amerika Birleşik Devletleri'nde araştırma ve
incelemelerde bulundu; Kaliforniya Üniversitesi'nde konuk öğretim üyesi olarak
görev yaptı. 1967 yılında Türkiye'ye dönüşünde Orta Doğu Teknik
Üniversitesi'nde öğretim üyeliğine getirildi. 1980 yılında emekli oldu.
Emekliye ayrıldıktan sonra TÜBİTAK'a bağlı Gebze Araştırma Merkezi'nde görev
aldı. 1983 ve 1989 yılları arasında Türk Matematik Derneği başkanlığını yaptı.
Arf, İnönü Armağanı'nı (1943) ve TÜBİTAK Bilim Ödülü'nü kazandı. (1974)
Onuruna yapılan cebir ve sayılar teorisi üzerine uluslararası bir sempozyum,
1990'da 3-7 Eylül tarihleri arasında Silivri'de gerçekleştirilmiştir. Halkalar
ve geometri üzerine ilk konferanslar da 1984'te İstanbul'da yapılmıştır. Arf,
matematikte geometri kavramı üzerine bir makale sunmuştur. Cahit Arf, 1997
yılının Aralık ayında ağır bir kalp hastalığı nedeni ile ölmüştür.
Çalışmaları
Cahit Arf, cebir konusundaki çalışmalarıyla dünyaca ün kazanmıştır.
Sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel yardımıyla çözülebilirliği
konusunda yaptığı çalışmalar, cisimlerin kuadratik formlarının
sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlere ilişkin Arf değişmezi ve Arf
halkaları gibi literatürde adıyla anılan çalışmaların yanı sıra "Hasse-Arf
Teoremi" adı ile anılan teoremi matematik bilimine kazandırmıştır.
Kaynak: wikipediaMehpare Bilhan: Cahit Arf'ın Çalışmalarının Kısa Bir Tanıtımı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
iyi ve güzel...