Dünya Miras Komitesinin 38. Dönem Toplantısında Kültürel kategoride Dünya Miras Listesine alınan “Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu” Dünya Miras alanı, Orhangazi Külliyesi ve çevresini içine alan Hanlar Bölgesi, Hüdavendigar (I. Murad) Külliyesi, Yıldırım (I. Bayezid) Külliyesi, Yeşil (I. Mehmed) Külliye, Muradiye (II. Murad) Külliyesi ve Cumalıkızık Köyü olmak üzere altı bileşenden oluşmaktadır.
Osmanlı İmparatorluğunun ilk başkenti olarak kurulan ve külliyelerle şekillenen Bursa’nın tarih boyunca sahip olduğu önemli ticari rolü, kentteki büyük hanlar, bedesten ve çarşılarla ortaya konulmaktadır. Hanlar Bölgesi 14. yüzyıldan bu yana kent ekonomisinin kalbi olmuştur. Erken dönem Osmanlı kentine istisnai bir örnek olan Bursa’nın kentleşme modeli, daha sonra kurulan Osmanlı-Türk kentlerine örnek teşkil etmiştir.
Cumalıkızık Köyü ve çevresindeki diğer vakıf köylerinin, payitaht Bursa’nın kent merkezindeki hanlar ve külliyelerle ekonomik ilişkileri, Osmanlı’nın bütün kurumlarıyla bir beylikten imparatorluk haline dönüşmesine önemli bir katkı sağlamıştır.
Bursa ve Cumalıkızık bugün hala yaşayan ticari kültürü ve kente oldukça yakın kırsal yaşamın devamlılığı ile birlikte erken dönem Osmanlı yaşam şekli ve vizyonuna iyi bir örnek teşkil etmektedir. (Kaynak:1)
Bursa, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk başkentidir. Yüzyıllarca Hisar semtindeki kale içerisinde bir yaşam varken, Osmanlıların Bursa’ya gelmesi ile şehir, surların dışında gelişmeye başlamıştır. Orhan Gazi, I. Murad Hüdavendigar, Yıldırım Bayezid, Çelebi Mehmed ve II. Murad farklı noktalarda kendi külliyelerini inşa ettirmişler ve ilk Osmanlı başkentinin sınırlarını oluşturmuşlardır. Bu süreçte Sultanlar kentin gelişmesi ve külliyelerin bakımı için gelir sağlamak amacıyla vakıf sistemi içerisinde han, bedesten, hamamlar inşa ettirmiş ve yeni köylerin kurulmasını sağlamışlardır. Bu özellikleri ile Bursa, kendinden sonra gelişen Osmanlı kentlerine de örnek olmuştur.
Dünya Miras Listesi’nde yer alan alanlar
Geçmişten günümüze ulaşan Hanlar Bölgesi, Sultan Külliyeleri, Cumalıkızık Köyü sahip oldukları üstün evrensel değerleriyle Dünya Miras Listesi’ne girmişlerdir. 6 tampon bölge içerisinde 8 Dünya Miras Alanı bulunmaktadır.
Hanlar Bölgesi (Orhan Gazi Külliyesi ve Çevresi)
Bursa’nın fethinden sonra Orhan Gazi, kenti geliştirme politikası doğrultusunda; Bizans Kalesi’nin hemen dışında bir külliye inşa ettirmiştir. İnşa edildiği tarihte bir han yapısını da içerecek şekilde planlanan Orhan Gazi Külliyesi’nin etrafı zamanla şehrin ticari merkezi haline gelen Tarihi Çarşı ve Hanlar Bölgesi’ne dönüşmüştür. Bu bölgedeki tarihi yapılar 14. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar geçen zaman dilimi içinde yapılmıştır.
Osman Gazi ve Orhan Gazi Türbeleri
Osmanlı hanedanının kurucusu Osman Gazi, Bursa’yı fethedemeden vefat etmiş ve vasiyeti üzerine bugün gömülü olduğu Tophane’deki Osman Gazi Türbesi’ne defnedilmiştir. Bursa’yı 1326 tarihinde fetheden, Osman Gazi’nin oğlu Orhan Gazi de vefat ettiğinde kendi yaptırdığı külliyesine yakın bu alanda, babası Osman Gazi’nin yanına defnedilmiştir.
Hüdavendigar (Sultan I.Murad) Külliyesi
Sultan I. Murad tarafından 1363 yılında yaptırılmaya başlanan külliye, şehrin batıya doğru genişlemesini sağlamıştır. Bünyesinde, aynı yapı içerisinde iki katlı olarak tasarlanan cami ile medrese, imaret, hamam ve külliyeyi yaptıran Sultan’ın türbesini barındırmaktadır.
Yıldırım (Sultan I.Bayezid) Külliyesi
Yıldırım Bayezid tarafından 1390 yılında yaptırılmaya başlanan külliye, kentin doğu sınırını çizmiştir. Döneminin önemli bir eğitim merkezi haline gelmiş olan külliye, bugün bünyesinde cami, medrese, hamam ve külliyeyi yaptıran Sultan’ın türbesini barındırmaktadır.
Yeşil (Çelebi Mehmed) Külliyesi
Sultan I. Mehmed (Çelebi) tarafından 1414 yılında yaptırılmaya başlanan külliye, Ankara Savaşı’nda (1402) Timur karşısında alınan mağlubiyetin ardından, Osmanlı’nın yeniden ve daha güçlü olarak doğuşunu sembolize etmektedir. Bünyesinde cami (Yeşil Camii), medrese, hamam, imaret ve külliyeyi yaptıran Sultan’ın türbesini (Yeşil Türbe) barındırmaktadır.
Muradiye (Sultan II.Murad) Külliyesi
Osmanlı Sultanları tarafından Bursa’da yaptırılan son külliyedir. Sultan II. Murad tarafından 1425 yılında yaptırılmaya başlanan külliye, içerdiği türbeler topluluğu ile bir şaheserdir. Bünyesinde cami, medrese, hamam, imaret ve içerisinde külliyeyi yaptıran Sultan’ın türbesi de dâhil, toplam 12 adet türbenin yer aldığı hazireyi barındırmaktadır.
Cumalıkızık Köyü
Cumalıkızık tarihi, kültürel ve doğal değerleri ile özgünlük ve bütünlüğünü koruyabilmiş kırsal bir yerleşim olup, bir Osmanlı vakıf köyüdür. Bir “Vakıf Köyü” olarak külliyelerin ve ilk başkentin inşası için gelir oluşturmuştur. Geleneksel sokak dokusu, ahşap yığma evleri ve anıtsal yapılarıyla, Osmanlı’nın kırsal yaşam tarzını bugün de sürdüren iyi bir örneğidir. (Kaynak:2)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
iyi ve güzel...