Çocuklar Süper Kahramanları Neden Sever?

Temel özellikleri açısından bütün edebî eserlerdeki karakterlerle benzeşse de süper kahramanlar, sıradan insanların ulaşamayacağı güçlere sahip olmaları ve bunları toplum yararına kullanmaları açısından diğer kurgu karakterlerden ayrılır. Bunlar dışında süper kahramanların her zaman kazanmaları, iyilerden yana kötülere karşı olmaları, ilgi çekici kostümler giymeleri, yaptıkları kahramanlıkların sıradan insanlara ilham vermesi de ortak özellikleri arasındadır.

Bu özelliklere çizgi karakterin, süper kahraman olma yolunda geçirdiği değişimi de eklemelidir. Bütün süper kahramanlar bir değişim geçirirler. Bu değişim hikâyeye kurgusal bir zenginlik katarken, çizgi karaktere de hikâyenin merkezîne yerleşme olanağı sağlar.

Çocukların İç Dünyası

Çocuğun çevresine bağımlı olarak hayatını sürdürür. Bu bağımlılık ilişkisi yaşamsal temel ihtiyaçların temini, sevgi ve güven gibi birçok duygusal desteği barındırır. Nasıl yürümek ve konuşmak için desteğe ihtiyaç duyuyorsa kendini güvende hissetmek için de desteğe ihtiyaç duyar. Ve çocuğun kötü ve olumsuz durumlarla baş edebilmek için aradığı yardımcı ve destek ihtiyacını süper kahramanlar karşılayabilir. Örneğin bir korkusuna karşı süper kahramanlar aracılığıyla ek bir psikolojik bariyer daha edinmiş olabilir.

Süper kahramanlar, çocuğun karşısında kötü ve olumsuz durumla baş edebilen bir örnek oluştururken bedensel bütünlükleri, fiziksel üstünlük ve yeterlilikleri ile güç ve mükemmeliyet duygusu da verirler. Çocuk, güçlülerin yanında olma duygusuyla süper kahramanla duygusal bir yakınlık kurar.

Süper kahramanların her durumda başarılı olmalarının en önemli sebeplerinden biri de gizliliktir. Maske ve kostümlerinin yardımıyla güçlerinin sırlarını kötülerin öğrenerek ele geçirmesini engellerken gizemli bir çekicilik de yaratırlar. Bu gizlilik bir çeşit güven de ortaya çıkarabilir. Çocuklar, ekran karşısında izleyici olarak, kötülerin ulaşamadığı, göremediği, bilemediği süper kahramanların gerçek kimliklerini bildikleri için onların sırdaşıdır. Kötülüğe karşı çocuklar süper kahramanların sırlarını saklayan bir çizgi kahraman olduklarını düşünürler, düşünmeseler de izledikleri çizgi hikâyenin parçası olduklarını hissederler.

Çocuk kimlik ve kişiliğini oluştururken başarı duygusuna karşı doyumsuzdur ve bu durum süper kahramanların başarıyı sürekli kılmaları yüzünden bir özdeşlik ilişkisine dönüşür. Süper kahramanların çoğu gündelik hayatında çocuk gibi zayıf, sıradan ve başarıya açtır. Çocuk başarı duygusunu yaşamak için, gerçek hayatta çeşitli zorluklarla karşılaşabilir. Ancak süper kahraman için başarıya giden yol basittir. Süper kahraman olağanüstü güçlerini ortaya çıkarabileceği bir telefon kulübesini bulması, kostümünü değiştireceği bir çalılık ardına kendini atması yeterlidir.

Bu basitlik duygusu, hayatın zorlukları karşısında çocuğun üzerinde hissettiği baskıyı hafifletir. Hayatın gerçekleri çocuk için zorluklarla ve baskılarla mücadele etmek demektir. Bir tohumun kabuğunu kırıp güneşe ve temiz havaya ulaşması için üzerindeki toprağı bulduğu yollarla aşması gerekir. Çocuk da tohum gibi hayatın gerçekleri ile baş edebilmelidir. Süper kahramanların, basitlik duygusunu yansıtarak çocuğa destek olduğu bir başka olgu değişimdir.

Çocuk, metabolizmasının hızı karşısında süratli bir değişim içinde yaşar. Bir yıl giydiği kıyafetlerin, bindiği bisikletin ertesi yıl küçük gelmesi yetişkinler fark etmese de çocuk için bir çatışma ve baskı unsurudur. Çocuk, süper kahramanların da kendisi gibi değiştiğini gördüğünde yalnız olmadığını fark eder. Üstelik bu değişim kendi değişimini hızlandırılmış bir şekilde özetlemekte ve sonucunda süper kahramana zarar vermemektedir. Aksine değişim veya dönüşüm başarı, güç, sosyalleşme gibi ödüller sunmaktadır.

Süper kahramanların, diğer çizgi karakterlerden bir farkının toplum yararına hareket etmeleri olduğunu belirmiştik. Toplumsal bir varlık olan insan için çocuklukta sosyalleşme, toplum tarafından kabullenilme ve onurlandırılma kolay gerçekleşeceği düşünülen bir durum değildir. Bu konuda süper kahramanların rol modellik yaptığı, böylece çocuğun nasıl sosyalleşeceğini öğrendiği söylenebilir. Bununla birlikte süper kahramanların toplum yararına kahramanlıklar yapması, çocuğa toplumsal aidiyet ve kimlik düşüncesi hakkında da fikir vermektedir. Çocuk nelere karşı savaşır, hangi değerleri benimserse toplumun bir parçası olacağını süper kahramanlardan öğrenir. Bu da çocuğun kendini mutlu hissetmesi için elde etmek isteyeceği azımsanmayacak bir bilgidir.

Yarattığı Sorunlar

Ancak süper kahramanların çocuğa her zaman doğru değerleri aktardığını söylemek mümkün olmayacağı gibi kültürel farklardan kaynaklanan sorunlar yaşatacağı da bir gerçektir. Çocuğun kendini özdeşleştirdiği süper kahraman profili ile gerçek dünyanın kötücül bir karaktere sahip olduğu yönündeki algısını besleyebileceğini de belirtmekte yarar var.

Özet olarak, çocukların süper kahramanlara gösterdiği ilgi ve sevginin bazı gerekçelerini şöyle sıralayabiliriz sanırım:

1. Çocuklar süper kahramanlarda, kötü ve olumsuz durumlarla baş edebilmek için aradığı destek ihtiyacını bulduğu için.

2. Çocuklar başarı, güç ve mükemmellik duygusunu süper kahramanlarla yaşadığı için.

3. Çocuklar süper kahramanların maskelerinin ardındaki gerçek kimliklerine sırdaş oldukları ve böylece hikâyenin de bir parçası hâline geldikleri için.

4. Çocuklar süper kahramanların, zor olan başarıya ulaşma ve değişimi yaşama olgularını basitleştirdikleri için.

5. Çocuklar süper kahramanların, sosyalleşme ve toplumsal kimlik konusunda olumlu rol model olduklarını gördükleri için süper kahramanlara ilgi ve sevgi gösterebilir.

Süper kahramanların, popüler ve tüketim kültürünün bir parçası olduğu düşünüldüğünde konunun farklı boyutlarını ele almak gerekecektir. Çocuklar sevdiği için mi süper kahramanlar popülerliklerini yitirmiyor, yoksa sürekli reklam, çeşitli ürün ve oyunlarla popüler kılındıkları için mi çocuklar süper kahramanlara ilgi duyuyor soruları başka bir yazının konusu olarak ele alınmalıdır.

Önemli Hatırlatma: Bu içerik ilgili uzman danışman tarafından izleyicilerimizi bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Kendinizin veya çocuğunuzun sağlığı ile ilgili her konuda, bir tıp doktoruna veya çocuk eğitimi ve psikolojisi alanında çalışan uzmanlara danışmanızı tavsiye ederiz.

Kaynak: TRT Çocuk Ebebeyn Akademisi/ Dr. Zafer Özdemir