Türk Mutfağı

Giriş

Türk Mutfağı denildiğinde, Türkiye’de yaşayan insanların beslenmesini sağlayan yiyecekler,  içecekler, bunların hazırlanması, pişirilmesi ve saklanmasında kullanılan araç gereç ve yöntemler anlaşılmaktadır.  Ayrıca, yemek yeme şekli ve mutfaktaki tüm uygulamalar ve inanışlar da, Türk Mutfağı kapsamı içinde yer almaktadır. Türkiye’de yaşamış çeşitli uygarlıkların etkisiyle gelişen ve zenginleşen Türk Mutfağı, Dünya’nın en zengin üç mutfağı arasına girmiştir ve Dünya’nın en besleyici mutfağı olma özelliğini de elinde tutmaktadır.

Türk Mutfağındaki çeşit zenginliğini etkileyen etmenler;

•       Orta Asya ve Anadolu topraklarında yetişen ürünlerdeki çeşitlilik, 
•       Farklı kültürlerin etkileri,
•       Selçuklu ve Osmanlı gibi imparatorlukların saraylarında gelişen yeni tatlar ve farklı uygulamalardır.

Ayrıca Türk Mutfağının ünü çok çeşitli malzemelerin ve tat vericilerinin değişik şekillerde kullanılmasıyla çok değişik türde ve lezzette yemeklerin üretilmesinden de kaynaklanmaktadır.

Türk Mutfağı da, Türk tarihi gibi Orta Asya, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde incelenmektedir.

Orta Asya Dönemi (1040 yılından önce)

Eski Türklerin yaşamı da diğer toplumlarda olduğu gibi tarım ve hayvancılığa bağlıydı. Eski Türkler, Orta Asya’da tarım şartlarının uygunsuz duruma gelmesi nedeniyle şartları daha iyi olan batı ve güneye göç etmişlerdir. Gittikleri yörelerde doğal yetişen hayvan ve bitkilerden yararlandıkları gibi, bunlardan yöre şartlarına uygun olanlarını da yetiştirmişler ve yetiştirdiklerini basit tekniklerle işleyerek bulunmayan zamanlarda kullanmışlardır. Bu dönemde göçebe hayatı yaşayan Türklerin yemek kültürleri ile ilgili bilgiler çok fazla değildir, ancak Türklere ait ilk yazılı kaynaklardan biri olan Orhun Abideleri’nde Türk Mutfak Kültürü ile ilgili bazı yazılı bilgilere rastlanmakta, özellikle davet, yas törenlerinde yemekler verildiği dikkat çekmektedir.

Ayrıca bu dönemde; Türklerin 9. yüzyılda İslam dinini kabul etmesi ile de bazı yiyeceklerin (domuz) ve alkollü içeceklerin kullanılması da yasaklanmıştır.

Selçuklular ve Beylikler Dönemi (1040-1299)

Bu dönemden kalan belgelerde; yemek törenleri ve şölenleri, sofra bilgileri, yemek tarifleri ve pişirme şekilleri bilgileribulunmaktadır. Selçuklular döneminde yemek kültürüne ait bulunan en önemli kaynak 13.yüzyılda yaşayan Mevlana’nın eserleridir. Ayrıca Selçuklular dönemlerinde Selçukname’ lerde mutfak ve saray ziyafetleri ile ilgili bilgilere de rastlanmaktadır.

Osmanlılar Dönemi (1299-1923)

Osmanlı İmparatorluğunun gelişmesine paralel olarak Türk Mutfağı, önemli gelişmeler göstermiştir. Osmanlı İmparatorluğu zamanında mutfaklar, sarayın en önemli kısımlarından birisi haline gelmiştir. Osmanlı döneminde ilk aş evlerinin oluşturulduğu, ayrıca Cuma günlerinde ve Ramazanda da halka helva, zerde ve bal gibi tatlıların verildiği de bilinmektedir. Türk Mutfağının en çok geliştiği dönem Osmanlıdönemidir. Bu dönemde ilk Türk yemek kitaplarının yazıldığı da bilinmektedir.

Cumhuriyet Dönemi (1923- )

Bu dönem; İstanbul mutfağı da denilebilen Klasik Türk Mutfağı ve Anadolu’da bütün canlılığı ile yaşayan Türk Halk Mutfağı olarak iki bölümde ele alınmakta ve günümüzde de halen varlığını sürdürmektedir.

Kaynak:Toplumun Beslenmede Bilinçlendirilmesi