Prof.Dr.Nimet Özgüç 96 yaşında. Anadolu Medeniyetleri Müzesi onun ve eşi Prof.Dr. Tahsin Özgüç’ün keşfettiği eserlerle dolu
Randevu saatimiz gelip buluştuğumuzda Nimet hocayı zengin kitaplığında çalışırken bulduk. Yaptığı çalışmalar ve bıraktığı eserlerle yaşamaya devam eden eşi Prof. Dr. Tahsin Özgüç ile birlikte Anadolu arkeolojisine büyük hizmetleri olan bir isim Nimet hoca. Ön Asya arkeolojisi üzerine değerli hocamızla Skylife okurları için bir sohbet gerçekleştirdik.
Arkeoloji serüveniniz nasıl başladı?
Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde okuyordum. İstanbul’dan Ankara’ya ders vermek için gelen hocamız Prof. Şemsettin Günaltay’dan aldığım tarih derslerinden çok etkilendim. Bununla birlikte o dönem Almanya’dan gelen meşhur hocalarımız oldu. Von der Osten, Blegen, Bittel, Landsberger ve Güterbock alanlarında çok yetkin isimlerdi. Fakülteyi 1940 yılında bitirdim ve sahaya indim.
En önemli keşiflerinizi nerede gerçekleştirdiniz?
Eşim Tahsin Özgüç ile birlikte yürüttüğüm Kültepe ve Acemhöyük’te asla unutamayacağım keşifler gerçekleştirdik. Acemhöyük’te kazılara 1962 senesinde benim başkanlığımda başlandı. Samsat kurtarma kazılarının aciliyetinden dolayı 1984-1987 yıllarında ara verdik burada kazılara. Samsat’ın ardından 1988 yılına kadar çalışmaları sürdürdük. Acemhöyük’te eski Tunç ve Asur Ticaret Kolonileri çağlarına ait asgari 12 katın varlığını, Aşağı Şehrin ise sadece Asur Ticaret Kolonileri çağında iskân edildiğini saptadık. Kent, en görkemli günlerini bu dönemde yaşamış.
Acemhöyük’ün önemi nedir?
Kültepe’deki kaynaklara göre Buruşadum adlı bir kent var Anadolu’da. Bu kent aynı zamanda dönemin tekstil ve maden merkezi konumunda. Hitit filologlarının büyük kısmı Buruşadum’un Acemhöyük olduğuna inanıyor. Ben Acemhöyük’teki hafriyatımın ardından burasının kesin olarak Buruşadum olduğuna inandım. Çünkü Buruşadum’un birinci özelliği burasının büyük bir krallık merkezi oluşu. Anadolu’da iki tane büyük Hitit krallık merkezi var. Biri Kayseri’deki Kaniş, diğeri ise Buruşadum. Acemhöyük Anadolu’nun en büyük höyüklerinden bir tanesi. Kültepe’den bile büyük.
Bu alanlarda neler buldunuz?
Buradaki en önemli unsur saraylar. Acemhöyük’de Anadolu’nun en önemli sarayları var. Burada bulduğumuz saraylardan birinin adını Sarıkayalar, diğerinin adını ise Hatipler olarak koyduk. İki saray arasında da irili ufaklı çeşitli resmi yapılar bulunuyor. Şimdiye kadar bu binalardan yüze yakın oda açığa çıktı. Bu saraylar neredeyse Knossos sarayları gibi geniş ve teşkilatlı yapılar. Bu büyük sarayın kalabalık nüfuslu halkını doyurmak için yapılan 12 adet fırın elimize geçti. Bu sarayların en önemli tarafı ise atölyeleri. Bu atölyeler arasında fildişi atölyeleri var. Acemhöyük’teki fildişi atölyelerinde üretilen eserler Hitit sanatının şaheserleri olarak kabul edilir.
Bu kazılarda neler öğrendik?
Nemrut ve Minida hafriyatları olmasaydı erken devir Ön Asya tarihi hakkında bugün bildiklerimiz çok eksik olacaktı. Asurların Anadolu’daki varlığı ve Hititlerle olan ilişkileri konusu karanlıkta kalacaktı. Kültepe, Samsat ve Acemhöyük ve Elbistan Karahöyük kazılarında ülkemize büyük eserler kazandırdığımıza inanıyorum.
Hititler kim hocam? Nereden geldiler Anadolu’ya?
Anadolu’da Hititler günümüzde halen süren etkileri olan bir imparatorluk kurdular. Hititlerin Anadolu’ya geliş yeri belli değil. Daha ziyade doğudan geldikleri düşünülüyor. Fakat bu görüş henüz kesinleşmedi.
Hatiler hakkında neler biliyoruz?
Hititler Anadolu’ya geldiklerinde yüksek bir medeniyetle karşılaştılar. Bu medeniyet Hati medeniyetiydi. Hati ülkesi Kızılırmak kavisinin içinde gelişmişti. Hitit devletinin de çekirdeği, en önemli vatanı söz konusu bu Kızılırmak kavisi içinde kuruldu. Hititler Hatilerden aldıkları medeniyeti benimseyip geliştirdiler.
Hititlerin inançları nasıldı? Ne yer, ne içerlerdi?
Hititler bayramları, ibadetleri, festivalleri, dini ritüelleri oldukça fazla olan bir uygarlık. Hititler kendilerinin bin tanrıları olduğunu iddia eder. Onların ele geçirdikleri ülkelerin tanrılarını kabullenen, kendi dini inançlarına adapte eden bir âdeti var. Tüm bu çok tanrılığın içinde Hitit dininin özü, beden ve ruh temizliğine dayanıyor. Öte yandan ekmeği çok seviyor Hititler. Acemhöyük’teki kazılarda 12 fırın bulduk.
Anadolu’nun o dönemlerdeki ticaret yapısı nasıl?
Milattan Önce ikinci binin ilk yarısı yani 2000 ile 1750 yılları arasında Anadolu’da çok büyük bir ticari faaliyet var. Ülkeler arası bir ticaret bu. Asurlar ile Hititler arasında olan bu ticaretin Asur ayağının Anadolu’daki en önemli merkezi Kayseri’deki Kaniş kenti. Kaniş Anadolu’daki tarihi devirlerin başlangıcını müjdeleyen, Anadolu’da yazılı tarihi başlatan merkez.
O dönemin iki büyük devleti Hititler ile Mısır’ı kıyaslamak mümkün mü?
Hitit ve Mısır medeniyetlerini birbirleri ile mukayese ettiğimiz zaman bunların birbirlerine hiç benzemediğini görürüz. Mısır MÖ 3500 yıllarından itibaren belirli bir istikamet, bir yol tutturmuştur. Bu ana stil çağlar boyunca ufak değişikliklerle devam etmiştir. Mısır’da her şeyin boyutları büyüktür. Piramitleri, sarayları, sfenksleri hep çok büyük ve eser sayısı çok fazla.
Arkeoloji serüveniniz nasıl başladı?
Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde okuyordum. İstanbul’dan Ankara’ya ders vermek için gelen hocamız Prof. Şemsettin Günaltay’dan aldığım tarih derslerinden çok etkilendim. Bununla birlikte o dönem Almanya’dan gelen meşhur hocalarımız oldu. Von der Osten, Blegen, Bittel, Landsberger ve Güterbock alanlarında çok yetkin isimlerdi. Fakülteyi 1940 yılında bitirdim ve sahaya indim.
En önemli keşiflerinizi nerede gerçekleştirdiniz?
Eşim Tahsin Özgüç ile birlikte yürüttüğüm Kültepe ve Acemhöyük’te asla unutamayacağım keşifler gerçekleştirdik. Acemhöyük’te kazılara 1962 senesinde benim başkanlığımda başlandı. Samsat kurtarma kazılarının aciliyetinden dolayı 1984-1987 yıllarında ara verdik burada kazılara. Samsat’ın ardından 1988 yılına kadar çalışmaları sürdürdük. Acemhöyük’te eski Tunç ve Asur Ticaret Kolonileri çağlarına ait asgari 12 katın varlığını, Aşağı Şehrin ise sadece Asur Ticaret Kolonileri çağında iskân edildiğini saptadık. Kent, en görkemli günlerini bu dönemde yaşamış.
Acemhöyük’ün önemi nedir?
Kültepe’deki kaynaklara göre Buruşadum adlı bir kent var Anadolu’da. Bu kent aynı zamanda dönemin tekstil ve maden merkezi konumunda. Hitit filologlarının büyük kısmı Buruşadum’un Acemhöyük olduğuna inanıyor. Ben Acemhöyük’teki hafriyatımın ardından burasının kesin olarak Buruşadum olduğuna inandım. Çünkü Buruşadum’un birinci özelliği burasının büyük bir krallık merkezi oluşu. Anadolu’da iki tane büyük Hitit krallık merkezi var. Biri Kayseri’deki Kaniş, diğeri ise Buruşadum. Acemhöyük Anadolu’nun en büyük höyüklerinden bir tanesi. Kültepe’den bile büyük.
Bu alanlarda neler buldunuz?
Buradaki en önemli unsur saraylar. Acemhöyük’de Anadolu’nun en önemli sarayları var. Burada bulduğumuz saraylardan birinin adını Sarıkayalar, diğerinin adını ise Hatipler olarak koyduk. İki saray arasında da irili ufaklı çeşitli resmi yapılar bulunuyor. Şimdiye kadar bu binalardan yüze yakın oda açığa çıktı. Bu saraylar neredeyse Knossos sarayları gibi geniş ve teşkilatlı yapılar. Bu büyük sarayın kalabalık nüfuslu halkını doyurmak için yapılan 12 adet fırın elimize geçti. Bu sarayların en önemli tarafı ise atölyeleri. Bu atölyeler arasında fildişi atölyeleri var. Acemhöyük’teki fildişi atölyelerinde üretilen eserler Hitit sanatının şaheserleri olarak kabul edilir.
Bu kazılarda neler öğrendik?
Nemrut ve Minida hafriyatları olmasaydı erken devir Ön Asya tarihi hakkında bugün bildiklerimiz çok eksik olacaktı. Asurların Anadolu’daki varlığı ve Hititlerle olan ilişkileri konusu karanlıkta kalacaktı. Kültepe, Samsat ve Acemhöyük ve Elbistan Karahöyük kazılarında ülkemize büyük eserler kazandırdığımıza inanıyorum.
Hititler kim hocam? Nereden geldiler Anadolu’ya?
Anadolu’da Hititler günümüzde halen süren etkileri olan bir imparatorluk kurdular. Hititlerin Anadolu’ya geliş yeri belli değil. Daha ziyade doğudan geldikleri düşünülüyor. Fakat bu görüş henüz kesinleşmedi.
Hatiler hakkında neler biliyoruz?
Hititler Anadolu’ya geldiklerinde yüksek bir medeniyetle karşılaştılar. Bu medeniyet Hati medeniyetiydi. Hati ülkesi Kızılırmak kavisinin içinde gelişmişti. Hitit devletinin de çekirdeği, en önemli vatanı söz konusu bu Kızılırmak kavisi içinde kuruldu. Hititler Hatilerden aldıkları medeniyeti benimseyip geliştirdiler.
Hititlerin inançları nasıldı? Ne yer, ne içerlerdi?
Hititler bayramları, ibadetleri, festivalleri, dini ritüelleri oldukça fazla olan bir uygarlık. Hititler kendilerinin bin tanrıları olduğunu iddia eder. Onların ele geçirdikleri ülkelerin tanrılarını kabullenen, kendi dini inançlarına adapte eden bir âdeti var. Tüm bu çok tanrılığın içinde Hitit dininin özü, beden ve ruh temizliğine dayanıyor. Öte yandan ekmeği çok seviyor Hititler. Acemhöyük’teki kazılarda 12 fırın bulduk.
Anadolu’nun o dönemlerdeki ticaret yapısı nasıl?
Milattan Önce ikinci binin ilk yarısı yani 2000 ile 1750 yılları arasında Anadolu’da çok büyük bir ticari faaliyet var. Ülkeler arası bir ticaret bu. Asurlar ile Hititler arasında olan bu ticaretin Asur ayağının Anadolu’daki en önemli merkezi Kayseri’deki Kaniş kenti. Kaniş Anadolu’daki tarihi devirlerin başlangıcını müjdeleyen, Anadolu’da yazılı tarihi başlatan merkez.
O dönemin iki büyük devleti Hititler ile Mısır’ı kıyaslamak mümkün mü?
Hitit ve Mısır medeniyetlerini birbirleri ile mukayese ettiğimiz zaman bunların birbirlerine hiç benzemediğini görürüz. Mısır MÖ 3500 yıllarından itibaren belirli bir istikamet, bir yol tutturmuştur. Bu ana stil çağlar boyunca ufak değişikliklerle devam etmiştir. Mısır’da her şeyin boyutları büyüktür. Piramitleri, sarayları, sfenksleri hep çok büyük ve eser sayısı çok fazla.
Skylife Aralık 2010
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
iyi ve güzel...